De gemeente past maatwerk toe voor de keuze van het grondbeleid om kansen en initiatieven de ruimte te bieden. Per ontwikkeling wordt zorgvuldig en integraal afgewogen welke rol de gemeente inneemt passend binnen de mogelijkheden van de gemeente met inachtneming van de belangen van de spelers in het speelveld. Bij deze afweging spelen de opgestelde visies, financiën, capaciteit, kennis en risicoruimte een belangrijke rol. Hieruit volgt of de gemeente kiest voor actief grondbeleid, faciliterend grondbeleid of een mengvorm van actief en faciliterend grondbeleid.
De gemeente stimuleert en faciliteert waar mogelijk bouwinitiatieven van derden. De gemeente stimuleert ook ontwikkelaars interactie te hebben met omwonenden en andere belanghebbenden bij concrete bouwinitiatieven. De gemeente vindt dat ook ontwikkelaars een verantwoordelijkheid hebben in het samenspel met de omgeving.
Faciliterend grondbeleid
Bij het voeren van een faciliterend grondbeleid beperkt de gemeente zich veelal tot het vaststellen van kaders waaraan de ontwikkeling moet voldoen. Het initiatief tot verwerven, bouwrijp maken en bebouwen van de onroerende zaak ligt bij de initiatiefnemer. Door het sluiten van een anterieure overeenkomst, dan wel het opstellen van kostenverhaalregels in het omgevingsplan of het kostenverhaal te regelen in de omgevingsvergunning/op stellen van een exploitatieplan, haalt de gemeente de door haar gemaakte kosten voor onder andere aanpassing van het openbaar gebied terug. De Omgevingswet biedt hiervoor de basis. Deze wordt naar verwachting op 1 januari 2024 ingevoerd. Tot de invoering van de Omgevingswet biedt de Wet ruimtelijke ordening met daarin de Grondexploitatiewet hiervoor de basis. De producten die de gemeente normaliter verzorgt voor deze vorm van grondbeleid is een startdocument (waarin de kaders van de ontwikkeling worden beschreven), een anterieure overeenkomst (voor het kostenverhaal), een wijziging van het omgevingsplan met eventueel kostenverhaalsregels/bestemmingsplan met eventueel een exploitatieplan en eventueel het inrichten van de openbare ruimte.
De gemeente voert voor vele projecten faciliterend grondbeleid.
Actief grondbeleid
Een actief grondbeleid betekent dat de gemeente de stedelijke ontwikkeling bevordert, leidt en stuurt door de ontwikkeling van plannen (geheel of gedeeltelijk) in eigen hand te nemen. De gemeente tracht hierbij zo tijdig mogelijk de eigendom van onroerende zaken te verwerven, de percelen bouwrijp te maken en ze vervolgens weer uit te geven onder voorwaarden tegen een marktconforme prijs.
In de subparagrafen C tot en met E rapporteert de gemeente alleen over het actief grondbeleid.
De volgende projecten vallen onder de categorie Bouwgrond in exploitatie (BIE) per 1 januari 2023:
- De Grote Hout
- Wijkermeerweg
- Oud IJmuiden (planning is afsluiten in 2023, nog onduidelijk of dit gehaald wordt)
- Van Diepenstraat
- Lagersstraat
Alleen de categorie Bouwgrond in exploitatie (BIE) valt binnen het ondernemerschap van het grondbedrijf. Overige gronden vallen onder de materiële vast activa (MVA).
Samenwerkingsvormen
Er kunnen situaties voorkomen waarbij de gemeente en private partij(en) risico’s willen delen. Dan ontstaat er een mengvorm van actief en faciliterend grondbeleid en kan er gekozen worden om een samenwerking aan te gaan met één of meerdere private partijen (publiek private samenwerking PPS). Er worden afspraken gemaakt over taak-, risicoverdeling en betalingen.
Momenteel zijn er geen samenwerkingen aangegaan met private partijen.
Jaarbudgetten
Op basis van de kadernota Ontwikkeling van het Grondbeleid (raadsbesluit 23 december 2021) zijn een drietal jaarbudgetten beschikbaar gesteld.
- Jaarbudget plankosten faciliterend grondbeleid € 55 duizend.
- Jaarbudget plankosten actief grondbeleid € 111 duizend.
- Jaarbudget sloop opstallen € 663 duizend.
Als dekking is de post doorbelasten kosten Gebiedsontwikkeling van € 829 duizend per jaar opgenomen.
Strategische aankopen
In de Kadernota ontwikkeling van het Grondbeleid (raadsbesluit 23 december 2021) is het maximum voor strategische aankopen vastgesteld op € 10 miljoen. De gehanteerde huidige boekwaarden van de strategisch aangekochte locaties zijn opgenomen onder de materiële vaste activa en in mindering gebracht op het bedrag voor de strategische aankopen. Er staat voor € 0,119 miljoen aan strategische aankopen in de boeken. Op grond hiervan kan het restant bedrag voor aanwending van strategische aankopen in het kader van het grondbeleid per 1 januari 2023 bepaald worden op € 9,881 miljoen.